Ο ΑΠΟΛΥΤΟΣ ΟΔΗΓΟΣ: Διατροφικές Διαταραχές

/in

 

 

Τι είναι Διατροφικές Διαταραχές

Οι Διατροφικές Διαταραχές χαρακτηρίζονται από έντονη ενασχόληση και ανησυχία του ατόμου για το σχήμα του σώματος και το βάρος. Αυτή η ανησυχία έχει ως αποτέλεσμα την προσπάθεια ελέγχου του σωματικού βάρους μέσω της υιοθέτησης ακραίων και βλαβερών συμπεριφορών.   Τέτοιες συμπεριφορές ενδέχεται να είναι η πολύ έντονή γυμναστική, οι στερητικές- αυστηρές δίαιτες , ο αποκλεισμός ομάδων τροφίμων, οι εκκαθαριστικές  μέθοδοι και η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων τροφής.

Οι διαταραχές λήψης της τροφής είναι στην πραγματικότητα ένα περίπλοκο, ψυχογενές πρόβλημα, το οποίο τις περισσότερες φορές δεν εμφανίζεται απομονωμένο από άλλα σοβαρά συμπτώματα. Πολύ συχνά συνοδεύονται από  άγχος, κατάθλιψή, ιδεοληπτική διαταραχή, κοινωνική φοβία κτλ.

 

Ποίοι παράγοντες συντελούν στην εμφάνισή Διατροφικών Διαταραχών;

Τα αποτελέσματα  πληθώρας ερευνών οδηγούν στο συμπέρασμά ότι οι Διατροφικές Διαταραχές  ακροβατούν μεταξύ κληρονομικών, βιολογικών, συμπεριφοριστικών, κοινωνικών και ψυχολογικών παραγόντων.

 

Ποιές είναι οι μορφές Διατροφικών Διαταραχών;

Οι κύριες μορφές Διατροφικών Διαταραχών είναι:

  • Η νευρική ανορεξία
  • Η ψυχογενής βουλιμία και
  • Η υπερφαγία

Η ψυχογενής ανορεξία είναι  μία διαταραχή με σοβαρές ψυχολογικές και σωματικές συνέπιες. Το άτομο που φέρει αυτή την διαταραχή μειώνει σημαντικά την πρόσληψη τροφής ή σε ορισμένες περιπτώσεις αρνείται να φάει. Επίσης, έχει λανθασμένη εικόνα σώματος. Αυτό με άλλα λόγια σημαίνει πως θεωρεί ότι κατέχει μεγαλύτερο όγκο από τον όγκο που κατέχει στην πραγματικότητα και ότι φέρει σωματικές δυσμορφίες. Απόρροια αυτής της εσφαλμένης αντίληψης είναι η προσπάθεια με λανθασμένο τρόπο να μειώσει τον όγκο του.

Η ψυχογενής βουλιμία είναι μία σοβαρή κατάστασή που έχει δύο φάσεις. Στην 1η φάση το άτομό τρώει πολύ γρήγορα πολύ μεγάλη ποσότητα φαγητού .Στην 2η φάση κατακλύζεται από ενοχές τύψεις και έχει έντονη  δυσφορία. Έτσι, οδηγείται σε έντονη σωματική άσκηση ή προκαλεί εμετό ή χρησιμοποιεί άλλες εκκαθαριστικές μεθόδους, για να ανακουφιστεί από την δυσφορία και τα αρνητικά συναισθήματα.

Η επεισοδιακή υπερφαγία ή Binge Eating ομοιάζει αρκετά με την  βουλιμία με αποτέλεσμα να μην γίνεται εύκολα η διάκριση μεταξύ τους. Κύριο χαρακτηριστικό της υπερφαγίας είναι η κατανάλωση πολύ μεγάλων ποσοτήτων τροφής πολύ γρήγορα και παρορμητικά. Τα υπερφαγικά επεισόδια ακλουθούν  και άλλα αρνητικά συναισθήματα.  Η ειδοποιός διαφορά της υπερφάγειας από την βουλιμία είναι ότι στην πρώτη το άτομο μετά την κατανάλωση τροφής δεν οδηγείται σε καθαρτικές μεθόδους. Τις περισσότερες φορές ακλουθούν περίοδοι στερητικών διαιτών.

 

Αιτίες Διατροφικών Διαταραχών  

Υπάρχουν πολλές αλλά και σύνθετες αιτίες που συνδέονται με την κάθε μία διατροφική διαταραχή. Αιτίες είναι ψυχολογικές, συναισθηματικές, κοινωνικές κτλ. Οι πιο συχνές αιτίες που παρατηρούνται είναι η έλλειψη αυτοπεποίθησης, η έλλειψη  εμπιστοσύνης του ατόμου στον εαυτό του,  η αρνητική κριτική και αξιολόγηση από τον περίγυρο αλλά και του ίδιου του ατόμου προς τον εαυτό του, η ανάγκη για τελειομανία  και ελέγχου όλων των καταστάσεων .Επίσης, δεν είναι λίγες οι φορές κατά τις οποίες τα άτομα που φέρουν Διατροφικές Διαταραχές παρουσιάζουν δυσκολία κοινωνικοποίησης.

Μεγάλο πρόβλημα αποτελεί η μίμηση προτύπων. Αυτό σχετίζεται με την ευκολία με την οποία ένα παιδί – έφηβός δύναται να έχει πρόσβαση στα ΜΜΕ   και να καταιγίζεται αδιάκοπα από την εικόνα ανθρώπων που χρησιμοποιούν φίλτρα, προγράμματα που αλλοιώνουν τα χαρακτηριστικά  τους καθώς και έχουν επέμβει δραστικά στο πρόσωπο και το σώμα τους. Ωστόσο, πρότυπα  αποτελούν φυσικά και οι γονείς, οι οποίοι χωρίς να το επιθυμούν δύνανται να επηρεάσουν με αρνητικό τρόπο τα παιδία τους. Για παράδειγμα, μία μητέρα η οποία έχει έντονό άγχος για το βάρος της και η οποία μιλάει συνεχώς  για αυτό  και ζυγίζεται μπροστά το παιδί,  μεταφέρει όλη αυτή την ανησυχία για την εικόνα του σώματος στο παιδί.

 

Ποιοι μπορούν να αναπτύξουν Διατροφική Διαταραχή – Ηλικιακές ομάδες

Οι Διατροφικές Διαταραχές υπάρχει περίπτωση να εμφανιστούν σε ένα άτομο ανεξάρτητα από την ηλικία και το φύλο του. Σίγουρα όμως είναι πιο συχνές στις γυναίκες. Μελέτες καταλήγουν ότι τον τελευταίο καιρό, αυξάνεται ο αριθμός των αντρών που διαγιγνώσκονται με κάποια διαταραχή πρόσληψης τροφής και ζητούν βοήθεια από ειδικούς. Τα προηγούμενα χρόνια  οι διαταραχές αυτές εμφανίζονταν τόσο σε ομοφυλόφιλους όσο και σε αμφιφυλόφιλους, όμως στις ημέρες μας είναι ετεροφιλόφυλοι οι περισσότεροι που πάσχουν από κάποιο είδος διατροφικής διαταραχής.

Επίσης, υπάρχουν μερικές διαφορές σχετικά με τον τρόπο σκέψεις και συμπεριφοράς των ανδρών. Πιο συγκεκριμένα, το ανδρικό φύλο στοχεύει περισσότερο στην αύξηση της μυϊκής μάζας,  ενώ το γυναικείο στην απώλεια. Επιπλέον, δεν είναι λίγες οι φορές κατά τις οποίες οι άντρες χρησιμοποιούν την άσκηση και την κατανάλωση στεροειδών ουσιών για να απαλλαγούν από κάποιες θερμίδες  σε σχέση με τις γυναίκες οι οποίες υιοθετούν καθαρτικές συμπεριφορές.

Η μεγαλύτερη ηλικιακή ομάδα στην οποία παρατηρείται να εμφανίζεται διατροφική διαταραχή είναι η εφηβεία και η προεφηβεία . Σίγουρα, όμως, και οι ενήλικοι ταλαιπωρούνται συχνά από Διατροφικές Διαταραχές.  Τον τελευταίο καιρό δυστυχώς έχει διαπιστωθεί ότι διαταραχές ως προς τη διατροφή ταλαιπωρούν συχνά και παιδιά ήδη από τα έξι τους χρόνια.

 

Συνέπειες για την υγεία

Η πιο σημαντική συνέπεια προκαλείται από την νευρική ανορεξία και είναι ο θάνατος. Είναι πολύ σημαντικό να  γίνει έγκαιρα διάγνωση και παρέμβαση, ώστε ο πάσχων πρώτον να μην ταλαιπωρηθεί πολύ και δεύτερον να μην κινδυνέυσει να καταλήξει. Άλλες συνέπειες των διατροφικών διαταραχών ενδέχεται να είναι:

-η νεφρική ανεπάρκεια

– η καρδιοπάθεια

– η υπογονιμότητα (διαταραχές έμμηνου ρύσεως)

-Γαστεντερικά προβλήματα (λόγω των εμετών και των μεγάλων ποσοτήτων τροφής που καταναλώνεται)

– η οστεοπόροση (έλλειψη ασβεστίου και βιταμίνης D)

– η διάβρωση του σμάλτου των δοντιών (λόγω των οξέων του στομάχου που φτάνουν στην στοματική κοιλότητα από τους εμετούς)

 

Πρώιμα Συμπτώματα

Υπάρχουν πολλές συμπεριφορές και καταστάσεις οι οποίες μπορούν να μας προειδοποιήσουν ότι κάποιος φέρει διατροφική διαταραχή. Είναι  μείζονος σημασίας ζήτημα  να γίνονται αντιληπτά έγκαιρα τα συμπτώματα αυτά, ώστε να αντιμετωπίζονται άμεσα.  Καταρχάς στους πάσχοντες παρατηρείται πολύ μεγάλη αγωνιά για τον έλεγχο του βάρους γεγονός το οποίο προδίδουν η συχνή ζύγιση, η μέτρηση θερμίδων, ο συστηματικός  έλεγχος των διατροφικών ετικετών, η εντατική μελέτη στο διαδίκτυο κτλ. Η προσπάθεια ελέγχου του σωματικού βάρους πολλές φορές λαμβάνει χώρα με εμετούς, χρήση καθαρτικών, διουρητικών, υπερβολική γυμναστική και λήψη αδυνατιστικών φαρμάκων. Σε ό,τι αφορά την αδιφαγική διαταραχή, σε αυτήν τα άτομα τρώνε κρυφά, καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες τροφής πολύ γρήγορα, κρύβουν τις συσκευασίες από τα τρόφιμα μετά την κατανάλωση και νιώθουν ενοχές.  Τα άτομα που πάσχουν από βουλιμία, τρώνε και αυτά μόνα τους καταναλώνοντας γρήγορα μεγάλες ποσότητες τροφής και προσπαθώντας  και σε αυτήν την περίπτωση να απομακρύνουν την τροφή από το σώμα τους. Το δέρμα των ατόμων αυτών είναι αφυδατωμένο και έχουν διαταραχές στον κύκλο, σε περίπτωση των γυναικών.

 

Εμφάνιση – Συμπεριφορά

Στην νευρική ανορεξία τις περισσότερες φορές παρατηρείται μεγάλη απώλεια βάρους .Το άτομο που φέρει αυτή την διαταραχή έχει αρκετά συχνά νεύρα και κλείνεται στον εαυτό του. Η έλλειψη περιόδου (τουλάχιστον τρείς κύκλοι)  είναι από τις πιο σημαντικές ενδείξεις. Άλλα σημάδια που υποδηλώνουν πως κάποιος  πιθανόν να έχει ανορεξία είναι η έντονη τριχόπτωση, τα λεπτά- αδύναμα νύχια, τα κρύα άκρα, η υποθερμία και η δυσκοιλιότητα.

 

Αντιμετώπιση Διατροφικών Διαταραχών

Το πρώτο μεγάλο στάδιο για την αντιμετώπισή των Διατροφικών Διαταραχών, είναι η διάγνωση της ύπαρξης τους από έναν επαγγελματία υγείας  με εμπειρία πάνω σε αυτόν τον τομέα. Είναι πολύ σημαντικό οι επαγγελματίες υγείας, οι οποίοι αναλαμβάνουν  ασθενή που φέρει κάποια διαταραχή πρόσληψης της τροφής, να έχουν μεγάλη εμπειρία καθώς και κάποια εξειδίκευση. Αν δεν συμβαίνει αυτό χρειάζεται να γίνεται παραπομπή σε κάποιον άλλον ειδικό .

Η σωστή προσέγγιση αφορά μία ομάδα πολλών ειδικοτήτων. Αυτό σημαίνει ότι είναι βοηθητικό να υπάρχει  ομάδα επαγγελματιών, η οποία θα συνεργήσει με στόχο την γρήγορη και αποτελεσματική ανάκαμψη του ατόμου με διατροφική διαταραχή. Αυτή η ομάδα μπορεί να αποτελείται από Ψυχολόγο, από  Ψυχίατρο, από Παιδίατρο, Παθολόγο ή Καρδιολόγο, από Καθηγητή Φυσικής Αγωγής και φυσικά από Διατροφολόγο.

 

Ο ρόλος του Διαιτολόγου στην αντιμετώπιση των Διατροφικών Διαταραχών         

Η Διατροφική υποστήριξή είναι ένα από τα βασικά τμήματα της θεραπείας του ασθενούς. Ουσιαστικά πρόκειται για τη βάση πάνω στην οποία θα δουλέψουν και οι υπόλοιποι επαγγελματίες υγείας της ομάδας που αναφέρθηκε ανωτέρω. Ο Διατροφολόγος όχι μόνο  θα υποστηρίξει την δουλεία του Ψυχολόγου αλλά θα εκπαιδεύσει διατροφικά τον ασθενή και θα τον βοηθήσει να αποκτήσει σωστή βιοχημεία.

Όταν το σώμα και ο εγκέφαλος βρίσκεσαι σε κατάσταση υποσιτισμού, το άτομο δεν έχει τη δυνατότητα να λειτουργήσει αποτελεσματικά στην ψυχοθεραπεία. Είναι απαραίτητο  αρχικά να επανέλθει η ισορροπία στην βιοχημεία και να αποκατασταθούν διατροφικές ελλείψεις, ώστε το άτομο α μπορεί  να συνεργαστεί και να δουλέψει σωστά με τους επαγγελματίες και να ανακάμψει.

 

Ο ρόλος της οικογένειας  

Η οικογένεια έχει καταλυτικό ρόλο τόσο στην εμφάνιση της διαταραχής όσο και στην αντιμετώπιση της. Πολλές έρευνες συσχετίζουν την εμφάνισή διατροφικής διαταραχής στο παιδί με ιστορικό ανορεξίας ή παχυσαρκίας ή εμονικής ενασχόλησης με το βάρος και το σχήμα του σώματος. Άλλες πάλι, την συσχετίζουν με προδιάθεση για κατάθλιψη ,άγχος και μη λειτουργικών συμπεριφορών ανάμεσα στους γονείς αλλά και δυσλειτουργικών συμπεριφορών από τους γονείς προς το παιδί που εμφανίζει την διαταραγμένη σχέση με το φαγητό.

Όμως ο ρόλος των γονέων είναι θέμα μείζονος σημασίας και στο θέμα της θεραπείας του διατροφικά διαταραγμένου παιδιού. Συνήθως η οικογένεια αναγνωρίζει τα σημάδια του προβλήματος και αποζητά  βοήθεια. Οι γονείς είναι αυτοί που θα κατευθύνουν το παιδί και επιλέγουν τους κατάλληλους για την περίσταση ειδικούς. Τέλος, η οικογένεια ανάλογα με το πόσο αποτελεσματικά ανταποκρίνεται στις κατευθυντήριες οδηγίες των ειδικών, θα βοηθήσει ή όχι το παιδί να ανταποκριθεί αποτελεσματικά στην θεραπεία.

 

Συμπέρασμα

Είναι απόλυτα φυσιολογικό όλες αυτές οι καταστάσεις να φαίνονται περίπλοκες, πρωτόγνωρες  και τρομαχτικές στα μάτια των γονιών αλλά και όλων των ανθρώπων, αλλά με την άμεση κινητοποίηση και την κατάλληλη θεραπεία όλες οι διαταραχές μπορούν να αντιμετωπιστούν. Οι Διατροφικές Διαταραχές είναι ένα πολύ συχνό φαινόμενο αλλά το πόσο επικίνδυνες μπορούν να γίνουν εξαρτάται από το πόσο γρήγορα να αναγνωριστούν και από το πώς αυτές θα δουλευτούν.